Κορινθιακός,
η θάλασσα που πληγώναμε…
Ο Κορινθιακός Κόλπος είναι ένα υδάτινο φυσικό σύστημα μεταξύ Στερεάς Ελλάδας και Πελοποννήσου, μια
επιμήκης λεκάνη που οριοθετείται από τον Ισθμό της Κορίνθου στα ανατολικά και
τα στενά του Ρίου – Αντιρρίου στα δυτικά με μοναδικό πλούτο. Εκτός από την ποικιλία των ψαριών, ο βυθός του
κοσμείται από τις όμορφες γοργόνιες, τα πολύτιμα λιβάδια της Ποσειδωνίας και
βέβαια τα τέσσερα είδη δελφινιών που βρίσκουν καταφύγιο στα νερά του με έναν
μοναδικό στον κόσμο τρόπο, το ζωνοδέλφινο, το κοινό δελφίνι, το σταχτοδέλφινο,
το ρινοδέλφινο[1].
Ο Κορινθιακός , όπως
και η Μεσόγειος, είναι μια κλειστή ευαίσθητη θάλασσα που απειλείται από την
ανθρώπινη παρέμβαση, καθώς τα νερά της ανανεώνονται μόλις μια φορά τον χρόνο.
Οι πηγές ρύπανσης του Κορινθιακού εντοπίζονται στις δραστηριότητες του
ανθρώπου που σχετίζονται με τον πρωτογενή τομέα παραγωγής, τη βιομηχανία, τη
χρήση του χώρου.
Στο νότιο κυρίως τμήμα του Κορινθιακού, στη
ζώνη Κόρινθος- Κιάτο , υπάρχουν
σημαντικές καλλιέργειες (εσπεριδοειδή, οι ελιές, τα αμπέλια), που
αποστραγγίζονται στη θάλασσα. Όπως επισήμανε σε συνέντευξη ο κ. Αναγνώστου
Χρήστος, πρώην Διευθυντής Ερευνών στο Ινστιτούτο Ωκεονογραφίας του ΕΛΚΕΘΕ, τα αζωτούχα και φωσφορούχα λιπάσματα που
κυρίως χρησιμοποιούνται, ρυπαίνουν τον Κορινθιακό προκαλώντας φαινόμενα ευτροφισμού στα επιφανειακά νερά, περιορίζοντας το
οξυγόνο και υποβαθμίζοντας την ποιότητα
του νερού. Από την άλλη τα ψάρια μπορούν να
δεχτούν μεγάλες ποσότητες φυτοφαρμάκων, τόσο από την τροφική αλυσίδα όσο και
από το νερό που περνάει μέσα από τα βράγχιά τους.
Σύμφωνα με τον κ. Αναγνώστου σημαντικός ακόμη παράγοντας επιβάρυνσης του
Κορινθιακού αποτελούν οι ιχθυοκαλλιέργειες και οι οστρακοκαλλιέργειες που
λειτουργούν στους μικρούς κόλπους του βόρειου τμήματος. Τα περιττώματα των ψαριών,
τα υπολείμματα των τροφών περιορίζουν το οξυγόνο των νερών, ενώ η υποβάθμιση
εντείνεται με τα αντιβιοτικά και τα παρασιτοκτόνα.
Ο μεγάλος
ρυπαντής του Κορινθιακού Κόλπου μπορεί να θεωρηθεί το εργοστάσιο παραγωγής
αλουμίνας και αλουμινίου ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΝ ΤΗΣ
ΕΛΛΑΔΟΣ. Το εργοστάσιο εγκατέστησε το 1970 ένα σύστημα Υποθαλάσσιας Έκχυσης
Μεταλλευτικών Αποβλήτων για την έκχυση στον κόλπο της Αντίκυρας της κόκκινης
λάσπης που χαρακτηρίζεται
από υψηλές συγκεντρώσεις βαρέων και
ανθυγιεινών μετάλλων, των οποίων όμως η επίδραση δεν έχει ακόμη μελετηθεί
συστηματικά[2]. Οι έρευνες που πραγµατοποίησε το
Εργαστήριο Ωκεανογραφίας του Πανεπιστηµίου Πατρών την περίοδο 1994-95 έδειξαν
ότι η κόκκινη λάσπη έχει πλέον καλύψει ένα πολύ µεγάλο µέρος του κόλπου των
Αντικύρων αλλά και του Κορινθιακού κόλπου διαταράσσοντας τους βενθικούς οργανισμούς και αλλοιώνοντας το βυθό[3].
Τα τελευταία
χρόνια η «Αλουμίνιον της Ελλάδος» έχει εκπονήσει πρόγραμμα διαχείρισης της
κόκκινης λάσπης έτσι ώστε από το 2012 να την συγκεντρώνουν, να την
επεξεργάζονται επί εδάφους σε ειδικές εγκαταστάσεις και στη συνέχεια να
διοχετεύεται σε άλλες χρήσεις όπως για παράδειγμα στην κεραμοποιεία. Η
Greenpeace και οικολογικές οργανώσεις
προειδοποιούν πως δεν λύνεται το πρόβλημα, αλλά απλά μετατίθεται στη στεριά και
με τον ένα ή τον άλλο τρόπο η κόκκινη λάσπη ξαναπέφτει στη θάλασσα, μολύνει τον
υδροφόρο ορίζοντα και υποβαθμίζει την ποιότητα της ατμόσφαιρας[4].
Τελευταία η ίδια εταιρία έχει εγκαταστήσει δύο ή τρεις
σταθμούς παραγωγής ενέργειας, επιβαρύνοντας την
ατμόσφαιρα με αέριους ρύπους και το θαλασσινό περιβάλλον, αφού ως μέσο
ψύξης χρησιμοποιείται θαλασσινό νερό
(22.000 κυβικά μέτρα ανά ώρα) που απορρίπτεται – μετά την χρήση του - στη θάλασσα με αποτέλεσμα να επιβαρύνεται
θερμικά ο κόλπος και μαζί με το φαινόμενο του θερμοκηπίου να οδηγούν στην
ανάπτυξη τροπικών ειδών, όπως το γουρουνόψαρο[5].
Να σημειωθεί επίσης ότι για τον
καθαρισμό των αγωγών πρόσληψης και απόρριψης χρησιμοποιούνται χημικά
πρόσθετα.
Από
τη μεριά της βέβαια η εταιρία ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ-MYTILINEOS
όπως αναφέρεται στην επίσημη ιστοσελίδα της
«δεσμεύεται στην προστασία του περιβάλλοντος και γενικότερα στη βιώσιμη
διαχείριση του φυσικού κεφαλαίου που αξιοποιεί…[6]»
Συγκριτικά
μικρότεροι ρυπαντές του Κορινθιακού αποτελούν τα ελαιοτριβεία που κατά την ελαιοπαραγωγική περίοδο ρίχνουν τα υγρά
απόβλητα στα ποτάμια π.χ. στον Μόρνο κι από κει καταλήγουν στον Κορινθιακό παραβιάζοντας
τον σχετικό νόμο. Ο παραγόμενος στα ελαιοτριβεία κατσίγαρος έχει κύριο ρύπο τις
φαινόλες, που δρουν βιοτοξικά[7].
Τέτοιες εστίες ρύπανσης εντοπίζονται στην Ιτέα.
Η ΟΖΟΝ ΜΚΟ, το 2020, σε συνεργασία με περιβαλλοντικές
οργανώσεις εκπόνησε ένα σχέδιο καθαρισμού και καταγραφής απορριμμάτων στον
Κορινθιακό με 6 σημεία ελέγχου. Συγκεντρώθηκαν
53.000 απορρίμματα, από τα οποία τα 45.000 είναι πλαστικά και το σημείο με την
μεγαλύτερη ρύπανση ήταν ο Πούντος Ναυπάκτου[8]. Τα απορρίμματα
προέρχονται κατά κύριο λόγο από τη στεριά και λιγότερο από τη ναυσιπλοΐα ή την
αλιεία. Και ενώ στις πολυσύχναστες παραλίες η ρύπανση έχει το όνομα του
πλαστικού ( πλαστικές σακούλες, μπουκάλια, καλαμάκια κ.λ.π.), στις μη
προσβάσιμες έχει το όνομα του φελιζόλ και μάλιστα από τα ιχθυοτροφεία[9]. Σύμφωνα με τον καθηγητή του Παν/μιου Πατρών
Παπαθεοδώρου Γιώργο, τα κύρια προβλήματα που προκύπτουν από τα θαλάσσια
απορρίμματα σχετίζονται με την αλλαγή
φυσιογνωμία του πυθμένα, τη μεταφορά μικροοργανισμών που καταστρέφουν
το οικοσύστημα, τον κατακερματισμό των πλαστικών που είναι αδύνατον να
ανακτηθούν και την κατάποση των μικροπλαστικών από θαλάσσιους οργανισμούς[10].
Στον
Κορινθιακό κόλπο δραστηριοποιούνται πολλές περιβαλλοντικές οργανώσεις που πέτυχαν να ενταχθεί ο Κορινθιακός
στο δίκτυο natura 2000. Ενδεικτικά θα αναφέρουμε τον ΣΠΟΑΚ, δηλαδή τον Σύνδεσμο των Δήμων που
περιβάλλουν τον Κορινθιακό Κόλπο και την «Αλκυώνα», δηλαδή την Ομοσπονδία Οικολογικών Οργανώσεων
Κορινθιακού Κόλπου,
Όλες οι οικολογικές οργανώσεις
έχουν κατά καιρούς διατυπώσει προτάσεις για την διάσωση του κόλπου.
Έτσι
αναφορικά με την ερυθρά ιλύ προτείνουν την εκπόνηση σχετικής ανεξάρτητης μελέτης από
δημόσιο ερευνητικό οργανισμό, την εξ ολοκλήρου απόσυρση από τον βυθό των αγωγών
απόρριψης, την απορρύπανση του κόλπου με έξοδα της ίδιας της εταιρίας. Επίσης
προτείνουν την ασφαλή αποθήκευση του απόβλητου προκειμένου να είναι δυνατή η
ανάκτηση σπανίων μετάλλων[11].
Όσον αφορά στη χρήση των λιπασμάτων και των φυτοφαρμάκων η ίδια η Ευρωπαϊκή
Ένωση προχωράει στην σταδιακή απαγόρευση των φυτοφαρμάκων και η λύση βρίσκεται
μάλλον στην εκπαίδευση των γεωργών στην
ορθή χρήση τους και την εφαρμογή εναλλακτικών τρόπων καλλιέργειας. Ακόμη
κι ο κατσίγαρος μπορεί να μετατραπεί σε εξαιρετικό λιπαντικό μέσο των ελαιώνων[12]
. Αναγκαίος δε κρίνεται ο συστηματικός
έλεγχος των νερών που καταλήγουν στη θάλασσα. Επίσης, είναι απαραίτητο να σχεδιαστεί
η χωροθέτηση των ιχθυοκαλλιεργειών και η
μετεγκαταστασή τους στην ανοικτή θάλασσα μετά από 10 χρόνια
λειτουργίας[13].
Πέρα και πάνω από όλα όμως είναι αναγκαία η συνειδητοποίηση της αξίας του
Κορινθιακού, η ενεργοποίηση των πολιτών
και η εθελοντική τους δράση για να σωθεί η θάλασσα που για χιλιάδες χρόνια
αποτελεί πηγή ζωής και έμπνευσης.
[1] Αρχιπέλαγος, Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας, Εισαγωγή στη θαλάσσια Χλωρίδα και πανίδα του Κορινθιακού Κόλπου
(ανακτήθηκε τελευταία φορά 25/1/23) file:///E:/%CE%9A%CE%9F%CE%A1%CE%99%CE%9D%CE%98%CE%99%CE%91%CE%9A%CE%9F%CE%A3/%CE%B9%CF%87%CE%B8%CF%85%CE%BF%CF%80%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%B4%CE%B1_%CE%BA%CE%BF%CF%81%CE%B9%CE%BD%CE%B8%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CE%BF%CF%82_%CE%B2%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%B9%CE%BF%CE%B8%CE%B7%CE%BA%CE%B7.pdf
[2] Greenpeace, Κορινθιακός Κόλπος ένα μικρό καταφύγιο Ζωής,
(ανακτήθηκε τελευταία φορά 22/1/233) https://www.greenpeace.org/static/planet4-greece-stateless/2018/02/report.pdf
[3] Αλκυών,
2017, Οικολογική κίνηση Αντίκυρας « Άρτεμις», Επιστολή προς την Ειδική Μόνιμη επιτροπή
Περιβάλλοντος της Βουλής. (ανακτήθηκε τελευταία φορά 22/12/22) http://www.alcyon.gr/index.php/%CF%81%CF%8D%CF%80%CE%B1%CE%BD%CF%83%CE%B7-%CF%84%CF%89%CE%BD-%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%B9%CE%BF%CF%87%CF%8E%CE%BD-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%BA%CE%BF%CF%81%CE%B9%CE%BD%CE%B8%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CE%BF%CF%8D-%CE%BA%CF%8C%CE%BB%CF%80%CE%BF%CF%85/%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%AF%CE%BA%CF%85%CF%81%CE%B1/%CE%B4%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CF%83%CE%B9%CE%B5%CF%8D%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1,-%CF%85%CE%B3%CE%B5%CE%AF%CE%B1,-%CE%B1%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CF%81%CE%B1%CF%86%CE%AF%CE%B1/250-%CE%BD%CE%B1-%CF%83%CF%84%CE%B1%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%AE%CF%83%CE%B5%CE%B9-%CE%B7-
[4] Το ίδιο
[5] Αλκυών Επιστολή
της ΑΛΚΥΩΝ προς ΥΠΕΝ-Γενική Διεύθυνση Περιβαλλοντικής Πολιτικής (ανακτήθηκε
τελευταία φορά 15/1/23) http://www.alcyon.gr/index.php/%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CE%BA%CE%BF%CE%B9%CE%BD%CF%8E%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%82/%CF%85%CE%BB%CE%B9%CE%BA%CF%8C-%CF%84%CE%B5%CE%BA%CE%BC%CE%B7%CF%81%CE%AF%CF%89%CF%83%CE%B7%CF%82/%CF%81%CF%8D%CF%80%CE%B1%CE%BD%CF%83%CE%B7/%CF%81%CF%8D%CF%80%CE%B1%CE%BD%CF%83%CE%B7-%CF%84%CF%89%CE%BD-%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%B9%CE%BF%CF%87%CF%8E%CE%BD-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%BA%CE%BF%CF%81%CE%B9%CE%BD%CE%B8%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CE%BF%CF%8D-%CE%BA%CF%8C%CE%BB%CF%80%CE%BF%CF%85/%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%AF%CE%BA%CF%85%CF%81%CE%B1/574-%CF%8C%CF%87%CE%B9-%CE%AC%CE%BB%CE%BB%CE%BF%CF%82-%CE%B8%CE%B5%CF%81
[6] Αλουμίνιο της Ελλάδας - Mytilineos, Περιβαλλοντική Πολιτική (ανακτήθηκε
τελευταία φορά 20/1/23) https://www.mytilineos.com/media/2hwb4ko1/perivallontiki_politiki_gr.pdf
[7] Aλκυών, Διαχείριση υγρών αποβλήτων
ελαιοτριβείων και Κορινθιακός Κόλπος - "Πώς τα διαχειριζόμαστε σήμερα (
ανακτήθηκε τελευταία φορά 20/1/23) "http://www.alcyon.gr/index.php/action/60-%CF%81%CF%85%CF%80%CE%B1%CE%BD%CF%83%CE%B7/328-%CE%B1%CF%80%CF%8C%CF%86%CE%B1%CF%83%CE%B7-%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%B9%CF%86%CE%AD%CF%81%CE%B5%CE%B9%CE%B1%CF%82-%CE%B4%CE%B9%CE%AC%CE%B8%CE%B5%CF%83%CE%B7%CF%82-%CF%86%CE%B9%CE%BB%CE%B9%CE%BA%CE%AE%CF%82-%CF%80%CF%81%CE%BF%CF%82-%CF%84%CE%BF-%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%B9%CE%B2%CE%AC%CE%BB%CE%BB%CE%BF%CE%BD10-%CF%80%CF%81%CE%BF%CF%84%CE%AC%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%82-%CE%B5%CF%80%CE%B5%CE%BE%CE%B5%CF%81%CE%B3%CE%B1
[8] ΣΠΟΑΚ, Ο
Σ.Π.Ο.Α.Κ. σε συνεργασία με την ΟΖΟΝ ΜΚΟ ανακοινώνει την ολοκλήρωση και τα
αποτελέσματα του Γ΄ κύκλου δράσεων καθαρισμού-καταμέτρησης, στα πλαίσια του
προγράμματος “ΚΟΡΙΝΘΙΑΚΟΣ – Η ΔΙΚΗ ΜΑΣ ΘΑΛΑΣΣΑ”( ανακτήθηκε τελευταία φορά 17/1/23) .https://spoak.gr/dt1-2020/
[9] Κούκιος
Δημήτριος, 2020, Κορινθιακός, η δική μας θάλασσα (ανακτήθηκε τελευταία φορά 9/1/23)
https://www.youtube.com/watch?v=b0yXBs0JBbA&t=1205s
[10]
Παπαθεοδώρου Γεώργιος 2020, Κορινθιακός, η δική μας θάλασσα(ανακτήθηκε
τελευταία φορά 9/1/23) https://www.youtube.com/watch?v=b0yXBs0JBbA&t=1205s
[11] Αλκυών,
2017, Οικολογική κίνηση Αντίκυρας « Άρτεμις»,
Επιστολή προς την Ειδική Μόνιμη επιτροπή Περιβάλλοντος της Βουλής. (ανακτήθηκε τελευταία φορά 22/12/22) http://www.alcyon.gr/index.php/%CF%81%CF%8D%CF%80%CE%B1%CE%BD%CF%83%CE%B7-%CF%84%CF%89%CE%BD-%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%B9%CE%BF%CF%87%CF%8E%CE%BD-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%BA%CE%BF%CF%81%CE%B9%CE%BD%CE%B8%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CE%BF%CF%8D-%CE%BA%CF%8C%CE%BB%CF%80%CE%BF%CF%85/%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%AF%CE%BA%CF%85%CF%81%CE%B1/%CE%B4%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CF%83%CE%B9%CE%B5%CF%8D%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1,-%CF%85%CE%B3%CE%B5%CE%AF%CE%B1,-%CE%B1%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CF%81%CE%B1%CF%86%CE%AF%CE%B1/250-%CE%BD%CE%B1-%CF%83%CF%84%CE%B1%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%AE%CF%83%CE%B5%CE%B9-%CE%B7-
[12] Αραχωβίτης,
Σ. , 2018, Κατσίγαρος: Τοξικό απόβλητο ή πόρος; Εύφορη γη (ανακτήθηκε τελευταία φορά 28/1/23) https://eforigi.com.gr/news/articles/item/2452-katsigaros-toksiko-apovlito-i-poros
[13]Αλκυών, Iχθυοκαλλιέργειες στον Κορινθιακό κόλπο -
ΑΛΚΥΩΝ - Φτάνει ως εδω !!!
Οι θέσεις της
ΑΛΚΥΩΝ για τις ιχθυοκαλλιέργειες στον Κορινθιακό κόλπο (ανακτήθηκε
τελευταία φορά 1/2/23) http://www.alcyon.gr/index.php/%CE%B1%CE%BB%CE%B9%CE%B5%CE%AF%CE%B1-%CF%83%CF%84%CE%BF%CE%BD-%CE%BA%CE%BF%CF%81%CE%B9%CE%BD%CE%B8%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CF%8C-%CE%BA%CF%8C%CE%BB%CF%80%CE%BF/1057-i%CF%87%CE%B8%CF%85%CE%BF%CE%BA%CE%B1%CE%BB%CE%BB%CE%B9%CE%AD%CF%81%CE%B3%CE%B5%CE%B9%CE%B5%CF%82-%CF%83%CF%84%CE%BF%CE%BD-%CE%BA%CE%BF%CF%81%CE%B9%CE%BD%CE%B8%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CF%8C-%CE%BA%CF%8C%CE%BB%CF%80%CE%BF-%CE%B1%CE%BB%CE%BA%CF%85%CF%89%CE%BD-%CF%86%CF%84%CE%AC%CE%BD%CE%B5%CE%B9-%CF%89%CF%82-%CE%B5%CE%B4%CF%89
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου